සිද්ධාර්ථ කුමාරෝත්පත්තිය, බුද්ධත්වයට පත්වීම සහ පිරිනිවන් පෑම යන උතුම් සම්බුදු තෙමඟුල සිහි කෙරෙන වෙසක් පුර පසළොස්වක පොහෝ දිනය අද (15)ට යෙදී ඇත.
පොහොය ලැබීම අද (15) දහවල් 12.46 ට සිදුවන අතර පොහොය ගෙවෙන්නේ හෙට (16) උදෑසන 9.43 ටය.
සිංහල මාස ක්‍රමයට අනුව මෙම මාසය හඳුන්වනු ලබන්නේ වෙසක් මාසය යනුවෙනි. වෙසක් මාසයෙහි යෙදෙන පුර පොහොය දිනය වෙසක් පුර පසළොස්වක පොහොය දිනයයි.
වෙසක් යන වචනය අපේ මුල භාෂාවක් වූ සංස්කෘත භාෂාවෙහි වෛශාඛ යන්නෙන් බිඳී ආවකි. මසින් මස යෙදෙන පුර පොහෝ දිනයන් අතර වෙසක් පුර පොහොය දිනය ලෝකවාසී සියලු බෞද්ධයන්ගේ ම ශ්‍රද්ධා භක්ති ප්‍රණාමයන්ට පත්වු දිනයකි. එසේ වන්නේ ලොව පහළ වු සියලු බුදුවරයන් වහන්සේගේ ත්‍රිවිධ මංගල්‍ය සිදු වී ඇත්තේ වෙසක් පුර පොහොය දිනයෙහි වීමයි.
ප්‍රතිපත්ති පූජාවෙන් හා ආමිස පූජාවෙන් තථාගතයන් වහන්සේට බොදුණුවන් තම ප්‍රණාමය පළ කරනුයේ මහත් කැපවීමකින් යුතු ව ය. බුදුරජාණන් වහන්සේගේ උපත සිදු වු වෙසක් පොහොය වසරින් වසර විවිධ දිනයන් හි යෙදෙන්නේ කෙසේ දැයි ඇතැමුන් ප්‍රශ්න කරන අවස්ථා ද ඇත.
එම ගැටලුව ඇති වන්නේ වෙසක් මාසයත්, මැයි මාසයත් වෙනස් ව හඳුනා නොගැනීමෙනි. මැයි මාසය යනු, ඉංග්‍රීසි මාස ක්‍රමයේ යෙදුමකි. වෙසක් දිනය එම මාසයෙහි වසරින් වසර එක් එක් දිනවල යෙදීම සැබෑවකි. නමුත් වෙසක් මාසයේ එය යෙදෙන්නේ එකම දිනයක ය. ඒ වෙසක් පුර පොහෝ දිනයේ ය. එය කෙසේවත් වෙනස් වන්නේ නැත.
චන්ද්‍ර මාස ක්‍රමයට අනුව අව පක්ෂයෙන් මිදී පුර පක්ෂයට එළඹෙන සඳු ක්‍රමයෙන් මෝරාවිත් එහි උපරිමයට පැමිණෙන දිනය පුර පොහොය දිනයි. එසේ වෙසක් මාසයෙහි එම උතුම් පොහොය දිනය සියලු බුදුවරයන් වහන්සේ මෙන් ම අප ගෞතම තථාගතයන් වහන්සේගේ ද ත්‍රිවිධ මංගල්‍ය සිදු වු දිනය යි.
වෙසක් මාසය පුණ්‍යවන්ත මාසය හෙවත් පින්බර මාසය ලෙස හැඳින්විය හැකි ය. සම්බුදු තෙමඟුල සිදුවූ මෙම පුණ්‍යවන්ත මාසයෙහි බැලූ බැලූ දිසාවන්හි එම පින්වන්ත බව දැකිය හැකි වේ. සක්‍රිය බව, ඵලබරබව, සුවබර බව, පරිසරය පුරා විද්‍යමාන වන මෙම මාසයෙහි
එම අසමසම තථාගත ගුණ සමුදාය ආකර්ෂණීයව රැඳී පවතින බව නොරහසකි. එම නිසාම වැඩි වශයෙන් දන්දීම්, සිල්රැකීම්, භාවනා කිරීම් සහ ආමිස ගණයට ගැනෙන විවිධ ක්‍රියාකාරකම්වල බෞද්ධ ජනතාව පමණක් නොව, අබෞද්ධ ජනතාව ද යෙදෙන ආකාරය ඉතා ප්‍රකට ය.
සිංහල රාජාවලියේ ආරම්භකයා ලෙසින් සම්මානනීයත්වයට පත් වන දඹදිව ලාට රට සිංහබාහු රජතුමාගේ පුත් වූ විජය කුමරු ලංකාද්වීපයට සැපත් වූයේ මෙදින බැව් මහාවංසයේ සඳහන් වේ.
සිංහබාහු රජුගේ දෙතිසක් වූ පුතුන් අතුරින් ජ්‍යෙෂ්ඨයා වූයේ විජය කුමරු ය. හේ නිසි කල යුව රජ පදවි ලැබීය. එහෙත් නොහික්මුණු පැවතුම්වලින් යුතු විය.
විජය කුමරු සිය සත් සියයක් වූ පිරිස සමග එක්වී මහ ජනතාවගේ පීඩාවට හේතු වන චර්යාවන්හි නිරත වීය. එහෙයින් ඔවුන්ගේ හිසින් අඩක් මුඩු කොට අඹු දරුවන් ද සමඟ නැව් නංවා පිටුවහල් කරන ලදි. අඹු දරුවන් ගොඩ බට දිවයින මහින්ද්වීපය නම් විය. විජය කුමරු ඇතුළු පිරිස ලක්දිවට ගොඩ බටහ. එම දිනය සම්බුද්ධ පරිනිර්වාණ දිනය යි.
පිරිනිවන් මංචකයෙහි වැඩ හුන් බුදු රජාණන් වහන්සේ සක් දෙවි රජු කැඳවා විජයාවතරණය පිළිබඳ කරුණු පවසා, මාගේ ශාසනය දිගු කල් පවතින ලංකා ද්වීපයටත්, විජය කුමරු ඇතුළු පිරිසටත් රැකවරණය සලසන්නැයි දන්වා සිටි සේක.
සක්‍ර දේවේන්ද්‍රයා උපුල්වන් දෙව් රජු කැඳවා ලංකාරක්ෂාව භාර කරන ලදී. උපුල්වන් දෙව් රජු පරිබ්‍රාජක වේෂයක් මවාගෙන ලක්දිවට ගොඩ බට විජය ඇතුළු පිරිසට බිය නොවන්නැයි දන්වා පිරිත් පැන් ඉස පිරිත් නූල් බඳීනා ලද බව මහාවංසයේ සඳහන් වේ.
ඉනික්බිති විජය කුමරු කුවේණියගේ ද සහයෙන් ස්වදේශික ජනතාව පරාජයට පත් කොට ලංකාවේ ආධිපත්‍යයට පත් වූ බැව් සඳහන් ය. ඉනික්බිති වරින් වර විජය කුමරුගේ මථුරා පුර බිසව ඇතුළු කණ්ඩායම, පණ්ඩුවාසුදේව කුමරුන් ඇතුළු කණ්ඩායම, ශාක්‍යවංසික භද්දකච්චායනා ඇතුළු කණ්ඩායම, භද්දකච්චායනා කුමරියගේ සහෝදර කණ්ඩායම ආදී දූත පිරිස් ලංකාවට පැමිණෙමින් ලක්දිව ආර්ය ජනාවාස ඇති කරන ලදී.
ලක්දිව සිංහල ජාතියේ ආරම්භය විජයාවතරණය සමග ඇති වූ බැව් එක් මතයකි. එම මතයට අනුව සිංහල ජාතියේ ආරම්භය සිදු වූයේ වෙසක් පුර පසළොස්වක පොහොය දිනක දී ය.
